Om (także Aum, ॐ) jest najświętszą sylabą hinduizmu. Uważana jest za sylabę-nasienie (bidźa), postrzegana jako dźwięk powstania Wszechświata. Za świętą uznawana jest także w buddyzmie tybetańskim. Om to sylaba będąca najważniejszą mantrą; pierwotny dźwięk znany też jako pranawa, akszara i omkara. Z reguły wymawia się ją samą. Na niej opierają się liczne mantry, np. Om namah shiwaya, mantra współczucia Om mani padme hum, czy też stusylabowa mantra zaczynająca się Om wadżra... Ich wibracje mają wywoływać określone zmiany energetyczne u człowieka. Także wtedy, gdy recytujący nie zna sanskrytu i nie rozumie sensu słów.

Hinduzim
określenie zbiorcze na grupę wierzeń religijnych, wyznawanych głównie na Półwyspie Indyjskim.

Rozmaite odłamy hinduizmu wyznaje prawie 1 miliard ludzi, z których ok. 910 milionów mieszka w Indiach i Nepalu (łącznie). Inne państwa ze znacznym odsetkiem hinduistów to: Bangladesz, Sri Lanka, Pakistan, Singapur, Gujana, Surinam, Fidżi, Mauritius, Trynidad i Tobago, Republika Południowej Afryki. W związku z tym hinduizm, traktowany zbiorczo, jest trzecią pod względem liczby wyznawców religią świata[1][2].

Istnieje bardzo wiele odłamów hinduistycznych, różniących się zarówno wierzeniami na temat Boga, jak i praktykami. Ich wyznawców łączy przede wszystkim:

1. Szacunek dla świętych ksiąg – Wed
2. Wiara w reinkarnację
3. Wiara w prawo akcji i reakcji (karma)
4. Dążenie do wyzwolenia (moksza), różnie rozumianego przez poszczególne odłamy.

Różne odłamy hinduizmu zawierają cechy monoteizmu, monizmu, panteizmu, henoteizmu, panenteizmu, a nawet, według niektórych, szeroko pojmowanego politeizmu czy ateizmu.

W hinduizmie istnieje wiara w bóstwa – dewy (bóstwa męskie) i dewi (bóstwa żeńskie), które są zwykle traktowane albo jako emanacje jedynego Boga lub (rzadziej) jako istoty niższe (odpowiedniki naszych aniołów).

Hinduizm ma najbogatszy panteon ze wszystkich religii. Bóstwa te mają znaczenie mocno symboliczne, w dużej mierze zależne od regionu, w którym są czczone.

Najważniejsze bóstwa hinduistyczne to:

* Trimurti – trzy bóstwa – Brahma, Wisznu, Śiwa, traktowana jako emanacje Brahmana, porównywana czasem z chrześcijańską Trójcą Świętą.
o Brahma – przedstawiany jako czteroręki starzec o czterech ukoronowanych głowach. Jest uważany za stwórcę wszechświata i reprezentuje twórczy aspekt Boga. Obecnie kult Brahmy już jest prawie martwy.
o Wisznu – przedstawiany jako czteroręki młodzieniec o ciemnobłękitnej skórze trzymający w swych rękach maczugę, muszlę, dysk i kwiat lotosu. Jego żoną jest Lakszmi. Reprezentuje aspekt Boga podtrzymujący wszechświat. Czczony jest przez wisznuitów. Uważają oni, że jest Bogiem jedynym, a Brahma i Śiwa są od niego niżsi, bowiem on istniał zawsze, a z jego pępka wyłonił się Brahma, który stworzył świat, natomiast z czoła Śiwa. Wisznuici uważają, że schodzi na Ziemię co kilka tysięcy lat jako Awatara, aby zniszczyć zło i uratować świat przed zagładą. Awatary Wisznu opisane są bardziej szczegółowo w tym artykule w sekcji "Awatarowie".
o Śiwa – przedstawiony jako czteroręki mężczyzna z trzem oczami (trzecie oko znajduje się na środku czoła i reprezentuje możliwość "widzenia duchowego"). Jest aspektem Trimurti, który niszczy wszechświat, gdy mija kalpa. Jego żoną jest Parwati. Czasem ukazywany jest jako jeżdżący na swoim byku Nanda. Do jego atrybutów należy trójząb. Istnieją rozmaite przedstawienia Śiwy – jako wędrowny jogin, asceta; jako Nataradźa – mistrz i władca tańca, jako dobroczyńca, i jako Bóg karzący za grzechy. Czczony jest przez śiwaitów, którzy uważają go za Boga najwyższego, a pozostałe dewy i dewi za bóstwa niższe. Według śiwaitów to on tworzy, podtrzymuje i niszczy wszechświat.

* Dewi – Bogini Matka o rozmiatych emanacjach - zarówno łagodnych jak i przerażających.

* Ganeśa – przedstawiany jako otyły mężczyzna z głową słonia. Uważany jest za syna Śiwy i Parwati. Czczony jako ten kto "zabiera przeszkody" i uważa się, że obecny jest w czakrze Muladhara.

Najpowszechniejszy jest kult Wisznu (w tym jego Awatarów) i Śiwy oraz bóstw żeńskich.

Według hinduizmu dusza jest nieśmiertelna. Dotyczy to zarówno ludzi jak i zwierząt, roślin i przedmiotów. Przechodzi ona serię wcieleń aż do osiągnięcia mokszy co jest bardziej szczegółowo omówione w tym artykule w sekcji "Reinkarnacja i sansara".

Zgodnie z hinduizmem dusza została stworzona na podobieństwo Boga, różni się od niego tym, że jeszcze nie jest doskonała, natomiast Bóg tak. Może ona jednak osiągnąć doskonałość i pełne zespolenie z Bogiem, co jest celem hinduistów.

W hinduizmie powszechna jest wiara w reinkarnację. Według hinduistów dusza przechodzi przez coraz wyższe postacie – od przedmiotu, przez postać rośliny, zwierzęcia, człowieka (i jeszcze parę wyższych) po zjednoczenie i stopienie się z Brahmanem (Bogiem, Absolutem) raz na zawsze. W skrajnych przypadkach (za karę za popełnienie poważnych zbrodni) dusza może przybrać postać niższą.

Losy duszy (w tym postać, którą przybierze w następnym życiu) warunkowane są przez czyny – poprzez każdy czyn dusza zbiera określoną (dobrą lub złą, zależnie od czynów) karmę, której rezultatem są sukcesy i szczęście lub cierpienia. Gdy te nastąpią, wtedy karma się spala.

Wędrówka dusz, w którą wierzą hinduiści, nazywa się sansarą. Hinduiści dążą do jej zakończenia i zjednoczenia się na zawsze z Bogiem (Brahmanem), co jest możliwe poprzez jedną z trzech dróg – Bhakti jogę (miłość i oddanie), Dźnana jogę (zdobywanie mądrości duchowej) lub Karma Jogę (bezinteresowne działanie).

Reinkarnnacja opisana jest w Bhagawad Gicie:

Duch porzuca zużyte ciało, by nowe przyoblec, jak człowiek co odzież znoszoną na świeżą zamienia. (Bhagawad Gita 2:22)

Zgodnie z większością mistycznych systemów hinduistycznych w ciele człowieka znajduje się siedem głównych ośrodków energii zwanych czakramami. Każdy z nich odpowiedzialny jest za określone umiejętności i cechy.

Spotykany wśród hinduistów jest także pogląd, że dusze człowieka otaczają trzy ciała, powłoki – ciało fizyczne, ciało astralne i ciało przyczynowe. Zostały one uszeregowane w kolejności od najgęstszej do najmniej gęstej.

Etyka hinduistyczna opiera się na kilku fundamentalnych założeniach:

* Wszyscy są sobie równi – niezależnie od wyznania, rasy, państwa, wieku, płci czy inteligencji. Są oni bowiem częścią Boga.
* Należy stosować się do zasady ahinsa i nie krzywdzić żadnej istoty czynem, myślą ani słowem, nie licząc wyjątkowych przypadków, gdy to może być konieczne aby obronić siebie lub kogoś innego.
* Boga można czcić pod dowolną formą i imieniem.
* Każdą istotę zamieszkuje Bóg.
* Należy spełniać swój obowiązek społeczny i religijny.

Z założeń tych wynika etyka hinduistyczna, która również jest wspólna dla wszystkich kultów hinduistycznych. Etyka ta nazywana jest Dharmą i obejmuje ona swym zasięgiem nie tylko ludzi ale także wszelkie istoty żywe. Wspólny dla wszystkich hinduistów jest też szacunek dla świętych krów.

Odłamy hinduizmu

Liczba odłamów hinduistycznych jest ogromna (ok. 10 000). Różnią się one panteonami wyznawanych bóstw, sposobami ich czczenia i niektórymi założeniami filozoficzno-religijnymi. Do najbardziej popularnych zaliczają się wisznuizm (w tym krysznaizm), śiwaizm, śaktyzm oraz smartyzm.

Wisznuizm

Wisznuici są czcicielami Boga osobowego Wisznu. Charakterystyczne dla wisznuizmu jest bhakti, czyli oddanie Bogu. Wśród wisznuitów liczną grupę stanowią krysznaici, czczący Krysznę.

Symbolem wisznuizmu jest znak tirunama, noszony przez nich na czole, czyli dwie białe pionowe kreski z czerwoną między nimi, symbolizujący stopy Wisznu. Za symbol wisznuizmu również się uważa odwrócony trójkąt symbolizujący wodę i pierwiastek żeński.

Śiwaizm

Śiwaici czczą Boga Śiwę. Dla nich ważne są praktyki takie jak: joga, medytacja, asceza, a także różne rytuały.

Śiwaici noszą na czole znak tripadi, czyli trzy białe poziome kreski (jest to związane z kultem Śiwy). Do innych symboli śiwaizmu należy trójkąt skierowany w górę, symbolizujący ogień i pierwiastek męski oraz sześciokąt, symbolizujący jedność pierwiastka męskiego i żeńskiego.

Generalnie wyróżniamy trzy rodzaje śiwaizmu: śiwaizm kaszmirski (z wyraźnymi elementami monizmu) i śiwaizm tamilski (w tym drugim silne są wpływy bhaktyzmu, podobnie jak w wisznuizmie); inną ważną grupą śiwaicką jest radykalne sampradaja - lingajaci, przykładające bardzo dużo wagi do postaci Śiwy jako lingam.

Śaktyzm

Śaktowie skupiają się na oddawaniu czci żeńskiemu aspektowi Boga – twórczej energii Śakti, personifikowanej pod postacią Bogiń – małżonek Bogów. Świętymi pismami śaktyzmu są tantry.

Charakterystyczne dla śaktyzmu jest też uznanie dla kobiety.

Smartyzm

Smartyzm to odłam uniwersalistycnzy i monistyczny, oparty ściśle na naukach Adi Śankary. Uznają sześć bóstw: Surja, Wisznu, Śiwa, Śakti, Ganeśa i Kumaran, traktując je jako Sagun Brahman (reprzezentację bezpostaciowego Brahmana), uważając, że każdy może czcić ulubione bóśtwo - Iśta Dewa.

Smartyści przywiązują dużo wagi do osiągania mokszy przez Dźnana Jogę - ścieżkę zdobywania duchowej mądrości.



Swastyka z sanskrytu znaczy przynoszący szczęście,pomyślność,powodzenie,jest symbolem dżinizmu

Dżinizm (sanskr. jina - zwycięzca) - system filozoficzny i religijny który powstał w Indiach około VI wieku p.n.e. w reakcji na silnie zrytualizowany braminizm.

Za twórcę tej religii uważany jest Parśwa żyjący w VIII p.n.e., znacząco zreformował ją jednak Wardhamana Mahawira który stworzył zbiór zasad regulujących życie wyznawców dżinizmu. Są to:

* ahinsa - powstrzymanie się od zadawania cierpienia wszelkim istotom żywym
* asatja - powstrzymanie się od kłamstwa
* asteja - powstrzymanie się od kradzieży
* abrahmaćarja - powstrzymanie się od cudzołóstwa (w przypadku mnichów i mniszek - powstrzymanie się od wszelkich stosunków seksualnych)
* aparigraha - powstrzymanie się od posiadania własności zbędnych (w przypadku mnichów i mniszek - powstrzymanie się od posiadania wszelkiej własności)

Zasady te podkreślają wielki szacunek wyznawców dżinizmu dla wszystkich istot żywych. Dżiniści wierzą w możliwość wyrwania się z kręgu samsary - kołowrotu wcieleń, i osiągnięcia stanu wyzwolenia - mokszy. Droga do tego celu wiedzie poprzez "trzy klejnoty", czyli:

* należyte spojrzenie
* należyte poznanie
* należyte postępowanie (co osiąga się przestrzegając 5 wyżej wymienionych zasad)

Liczbę wyznawców dżinizmu ocenia się na ok. 4,5- 5 mln (z czego 97-98% w Indiach)

Wyznawcy dżinizmu wierzą, że świat nigdy nie powstał, ani nigdy się nie skończy. Przechodzi on przez cykle wznoszące lub opadające, składające się z 4 wieków. Wyższy, "urdhva-loka", to świat niebiański, składający się z siedmiu niebios. Świat ziemski, "madhya-loka", to kraina potępiona, obejmująca siedem piekieł, piętrzących się jedno na drugim, niczym połączone ze sobą parasole.